Australia lasy i przemysł drzewny

AUSTRALIA – najmniejszy kontynent Ziemi, na półkuli południowej. Od południa i zachodu otoczony Oceanem Indyjskim, od północy i wschodu przybrzeżnymi morzami Oceanu Spokojnego (Morze: Arafura, Timor, Koralowe i Tasmana).Skrajnymi punktami lądowej części Australii są przylądek Jork 10°41″S, Wilsons Promontory 39°08″S, Steep Point 113°09″E, Byron 153°39″E. Największa rozciągłość południkowa 3150 km (z Tasmanią 3680 km), równoleżnikowa ok. 4000 km.
Powierzchnia 7682,3 tys km2

ZWIĄZEK AUSTRALIJSKI – COMMONWEALTH OF AUSTRALIA – państwo na kontynencie australijskim i na wyspie Tasmania. Do Australii należą także terytoria zamorskie – wyspy: Norfolk, Bożego Narodzenia, Kokosowe (Keeling), Heard i McDonalda, Ashmore i Cartier oraz stacje naukowe na Antarktydzie: Mawson, Davis i Casey
Średnia gęstość zaludnienia 2,5 osoby/km2 – Australia to najsłabiej zaludnione państwo świata. 75% ludności mieszka na południu kraju, na obszarze stanowiącym ok. 5% powierzchni kontynentu australijskiego. Najgęściej zaludnionymi prowincjami są: Australijskie Terytorium Stołeczne (120 osób/km2) i Wiktoria (19,4 osoby/km2). Stolica Canberra (307 tys. mieszkańców,). Główne miasta: Sydney – 3,7 mln, Melbourne – 3,2 mln, Brisbane – 1,4 mln, Perth – 1,2 mln, Adelaide – 1,1 mln. Najbardziej zurbanizowane państwo świata, w którym ludność miejska stanowi 85%. W 13 miastach, liczących ponad 100 tys. mieszkańców, mieszka ok. 70% ludności kraju.
Wysoko rozwinięte państwo przemysłowo-rolnicze. Struktura użytkowania ziemi: użytki rolne stanowią 61,4% powierzchni kraju, grunty orne i sady – 6,4%, użytki zielone (łąki i pastwiska) – 54,4%, nieużytki – 24,6%. Znaczna część gruntów ornych jest sztucznie nawadniana ze źródeł artezyjskich. Uprawia się: pszenicę (największy obszar uprawy na świecie), trzcinę cukrową, bawełnę, słoneczniki, drzewa owocowe i cytrusowe, winorośl. Trudności w uprawie powodują długotrwałe susze i plagi szarańczy.

Głównym bogactwem naturalnym są bogate złoża rud żelaza, boksytów, ołowiu, cynku i niklu, uranu, manganu, złota, srebra, miedzi, cyrkonii, opali (największy światowy producent), szafirów i diamentów (jeden z większych producentów na świecie) oraz węgla kamiennego, ropy naftowej i gazu ziemnego. Rozwinięty przemysł metalowy, hutniczy, elektromaszynowy, elektrotechniczny, spożywczy, środków transportu, chemiczny, drzewny, papierniczy, poligraficzny, odzieżowy, obuwniczy, włókienniczy. Regionem przemysłowym kraju są stany: Nowa Południowa Walia (ośrodki przemysłowe m. in.: Sydney, Newcastle, Wollongong), Australia Południowa (Adelaide, Port Pirie, Whyalla) i Wiktoria (Melbourne).

Australia zajmuje 6. miejsce na świecie w produkcji energii elektrycznej, pochodzącej w 10% z elektrowni wodnych (głównie z systemu hydroelektrowni w Górach Śnieżnych i na Tasmanii). Jedną z największych na świecie elektrowni cieplnych buduje się w Bayswater w dolinie rzeki Hunter w stanie Nowa Południowa Walia (moc docelowa 3960 MW). W całym kraju liczne są małe elektrownie obsługujące farmy.
Ok. 5% dochodów państwa pochodzi z turystyki. Corocznie odwiedza Australię ponad 2 mln turystów, głównie z Japonii, Nowej Zelandii, USA, Wielkiej Brytanii. Do interesujących obiektów turystycznych zalicza się: Wielką Rafę Koralową, Wybrzeże Złote, Górę Kościuszki, Park Narodowy Uluru, Tasmanię.

Struktura zatrudnienia: usługi – 65%, przemysł – 23%, rolnictwo – 3%. Handel zagraniczny: ponad 80% eksportu stanowią surowce mineralne i produkty rolnicze. Eksportuje się głównie węgiel (12%), złoto (7%), wełnę (6%), natomiast importuje się maszyny (33%), produkty chemiczne (12%), surowce (5%). Głównymi partnerami handlowymi są: USA, Japonia, Wielka Brytania, Niemcy, Nowa Zelandia.

Położenie Australii na półkuli południowej warunkuje odmienny rozkład pór roku niż na półkuli północnej. Styczeń jest najcieplejszym miesiącem w roku, zaś lipiec posiada najniższe temperatury. W związku z położeniem lądu na Zwrotniku Koziorożca wnętrze kontynentu ma klimat zwrotnikowy suchy, jego północne części wkraczają w strefę klimatu monsunów międzyzwrotnikowych, a części południowe znajdują się w zasięgu klimatu śródziemnomorskiego. Słabe rozczłonkowanie linii brzegowej, brak większych zatok sprawia, że przenikanie wpływów oceanicznych do wnętrza kontynentu jest nieznaczne. Wpływy te ogranicza na zachodzie wysoka krawędź Wyżyny Zachodnioaustralijskiej, a na wschodzie bariera Wielkich Gór Wododziałowych. Stąd Australia, mimo oceanicznego położenia, posiada na znacznej przestrzeni suchy klimat kontynentalny.

Suchość klimatu wnętrza Australii warunkują głównie układy mas powietrza, uzależnione od występowania niżów i wyżów barycznych. W porze letniej, od grudnia do marca, w wyniku silnego nagrzania lądu i powietrza, północną część kontynentu obejmuje niż australijski. W związku z tym niżem napływają tu z północnego zachodu wilgotne masy powietrza morskiego, jako monsun letni. Monsun ten powoduje wzrost zachmurzenia, opadów i nieznaczny spadek temperatury powietrza. W ten sposób w części północnej Australii nastaje pora deszczowa. W tym czasie południowa część lądu jest pod wpływem wyżu południowoindyjskiego, rozciągającego się między Afryką i Australią. Z wyżu tego do wnętrza lądu napływają masy powietrza zwrotnikowo-kontynentalnego, w postaci pasatu południowo-wschodniego, który swoją wilgoć pozostawia na wschodnich stokach gór. Na zachodzie kontynentu i we wnętrzu w tym czasie panuje susza.

Lasy Australii
Lasy Australii w zależności od stopnia pokrycia powierzchni przez korony drzew sklasyfikowane są w trzech grupach: teren lesisty o koronach sięgającym od 20 do 50%, las otwarty gdzie pokrycie koron sięga 50-80% i lasy zamknięte gdzie pokrycie koron sięga od 80 do 100%
Trzy kategorie wysokości są użyte, aby sklasyfikować rodzime lasy Australii: niski, średni i wysoki. Niskie lasy mają 2 do 10 metrów wysokości, średnie lasy mają 10 – 30 metrów i wysokie lasy, które mają ponad 30 metrów wysokości.
Lasu Australii zostały podzielone na ponad 10 rodzaj. Przegląd powyższych rodzajów lasów prezentuje mapka Pt: ”Rodzaje lasów Australii”. W mapce tej zaprezentowane są nazwy poszczególnych rodzajów lasów w wersji oryginalnej, ponieważ nie zawsze możliwe jest zastosowanie właściwego polskiego tłumaczenia.

Acacia forests- lasy akacjowe.
W rodzaju akacja zawartych jest ponad 1500 gatunków tych drzew. Drzewo to występuje naturalnie na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Europy i Antarktydy. W Australii występuje około 955 gatunków akacji. Lasy akacjowe zajmują obszar 16 milionów hektarów, co stanowi 10% obszaru leśnego Australii. W Polsce Robinia grochodrzew nazywana jest akacją lecz te występujące w Australii akacje to zupełnie inny i odrębny gatunek.

Callitris forests
Drzewa Callitris są zwykle nazwane sosnami z powodu ich podobieństwa do sosen; nie są one jednak spokrewnione z europejskimi sosnami. Polska nazwa tych drzew to Żywiczkin lub Kalitris.
Rodzaj Callitris występuje obecnie tylko w Australii (14 gatunków) i Nowej Kaledonii (dwa gatunki). Callitris to drugi najważniejszy rodzaj w Australijskim przemyśle leśnym po Eukaliptusie i jest to jedyne znaczące drzewo z miękkich gatunków drewna pozyskiwane w celach handlowych z lasów naturalnych a nie z plantacji. Wytrzymałość i trwałość tego drewna to ważne aktywa.
Może ono oprzeć się owadom i grzybom ponad 50 lat.

Casuarina forests
Lasy kazuaryny zdarzają się we wszystkich Stanach i Terytoriach Australii, z całkowitym obszarem ponad 2 miliony hektarów Największy obszar lasu kazuaryny w Australii jest w zachodniej Nowej Południowej Walii. Drzewa te zwane są dębami pustyni. Drewno tego gatunku używane jest w stolarstwie meblowym, do produkcji podłóg i paneli oraz w innej dekoracyjnej obróbce drewna. Ilości używane są małe, ponieważ zasób tego gatunku jest ograniczony.
Jest to rzekomo najlepsze drewno opałowe na świecie, ponieważ jest stosunkowo bezdymne, kiedy się pali.

Eucalypt forests
Eukaliptusy to wzorcowy australijski las.
Jest więcej niż 700 gatunków tych drzew niektóre z nich są jeszcze nieopisane i nazwane. Eukaliptus to rodzime drzewo występujące prawie tylko w Australii. Lasy eukaliptusowe dzielą się na 4 podgrupy:

• • las zamknięty (z pokryciem koron 80% albo więcej) Eucalypt closed forest
• • las otwarty (z pokryciem koron 50–80%) Eucalypt open forests
• • teren lesisty (z pokryciem koron 20–80%) Eucalypt woodland forests
• • las eukaliptusa karłowatego. Eucalypt mallee forest

Najbardziej ważne rodzime gatunki drzew dostarczające drewna w Australii to eukaliptusy. Drewno jest używane dla wielu celów, przeważnie stosowane jest to drewno w budownictwie, produkuje się z niego okleiny, wykorzystuję się go też do produkcji papieru. Drewno eukaliptusowe wykorzystywane jest jako doskonały opał. Eukaliptusy suchych regionów rosną powoli i wytwarzają drewno, które zaliczane jest do najgęstszego drewna na świecie.

Mangrove forests
Mangrowe zadrzewienia tworzą kilka najważniejszych i najbardziej rozpowszechnionych w Australii przybrzeżnych ekosystemów. Mangrowe zalesia pokrywają 750 000 hektarów dookoła Australijskiej linii brzegowej. Mangrowe zadrzewienia osiągają od 2 do10 metrów wysokości, ale ich struktura i wysokość zmieniają się wraz ze środowiskiem naturalnym.
Australijskie lasy mangrowe składają się z 40 gatunków drzew. Lasy mangrowe wykorzystywane są głównie jako zasoby drewna opałowego, produkowany jest również z drewna mangrowego węgiel drzewny. Jednak najważniejszym ich zadaniem jest rola ekologiczna ochrony i umacniania przybrzeżnych partii linii brzegowej przed działaniami erozyjnymi.

Melaleuca forest
Melaleuca jest rodzajem drzew i krzewów, powszechnie określanych ′paperbarks′ (papierowa kora) z powodu ich wyróżniającej jasnej, łuskowatej kory (które składa się z cienkich warstw korka). Drzewa te występują przeważnie w Australii, ale też w Indiach, Indonezji, Malezji, Nowej Kaledonii, Nowej Gwinei i Pacyfiku Występują 143 gatunki tych drzew i krzewów, z czego 140 to rodzime gatunki australijskie.
Chociaż las melaleuca zajmuje tylko 4% powierzchni leśnej Australii to jest to trzeci pod względem wielkości las po eukaliptusach i akacjach. Drewno Melaleuca zawiera w swoim składzie dużą ilość krzemionki, która powoduje, iż drewno to jest bardzo trwałe w środowisku wodnym oraz pod ziemią.
Trudności w obróbce tego drewna sprawiają, że nie jest ono powszechnie stosowane. Sporadycznie znajduje zastosowanie w szkutnictwie oraz do wykonywania pali do pomostów i kładek.

Rainforests
australijskie lasy deszczowe są szeroko rozpowszechnione na terytorium tego kraju.
„Las deszczowy” jest używany jak pojęcie ogólne, które zawiera wiecznie zielone gatunki występujące wzdłuż wilgotnego wschodniego wybrzeża australijskiego i Tasmanii.
Lasy deszczowe zajmują 2,6% obszaru leśnego Australii. Drewno z lasu deszczowego jest bardzo cenione ze względu na pierwszorzędną jakość i estetyczne wartości. Drewno to było pozyskiwane masowo w przeszłości, dlatego obecnie las deszczowy jest w wielkiej mierze chroniony, z wyjątkiem kilku stanów, gdzie dopuszczalna jest gospodarka leśna i pozyskanie drewna. Najwięcej lasów deszczowych obecnie eksploatowanych jest w Tasmanii.

Plantation forests
plantacje leśne to tereny gdzie sztucznie wprowadzono gatunki drzew poprzez siew nasion lub sadzenie sadzonek. Plantacje dzielą się na te składające się z rodzimych gatunków drzew oraz te, na których dominują egzotyczne gatunki drzew.
Plantacje aktualnie zaspokajają więcej niż pół zapotrzebowania na drewno w Australii, dostarczają też pracy na terenach wiejskich. Historia plantacji leśnych w Australii sięga 1870 roku, kiedy to zaczęły powstawać pierwsze sztucznie zakładane plantacje.
W grudniu 2012, Australia miała ponad 1.7 miliona hektarów plantacji leśnych, co stanowiło około 1% powierzchni obszarów leśnych.
Od 1995 roku do 2012 roku powierzchnia plantacji zwiększyła się o ponad 60%, głównie z powodu inwestycji prywatnych popartych przez inicjatywy polityki rządu. Na najbliższe lata przewidywany jest gwałtowny wzrost powierzchni plantacji realizowany poprzez zakładanie nowych plantacji, na co duży wpływ ma przyjazna polityka rządu i pomoc gospodarcza dla prywatnych przedsiębiorców chcących zakładać plantacje. Tendencję ta pokazuje tabela 2 prezentowana poniżej.

Tabela 2.Prognoza pozyskania drewna z australijskich plantacji (w 1000 m3)

Rodzaje lasów w Australii

źródło: National Forest Inventory (2013)

Przemysł Leśny Australii
Przemysł leśny dostarcza pracy wielu Australijczykom szczególnie na terenach wiejskich gdzie niejednokrotnie jest to jedyny sposób zarabiania na życie.
Przemysł leśny w Australii zajmuje drugie miejsce wśród wszystkich sektorów wytwórczych, z obrotem rocznym ponad 18.1 miliarda dolarów.

Przemysł leśny daje:

• • około 1 procent do Produktu Krajowego Brutto Australii
• • 7 procent produkcji wytwórczej.

Zatrudnienie w lesie i przemyśle drzewnym pozostaje na konsekwentnych poziomach przez przeszło 10 lat. Przemysł bezpośrednio zatrudnia 86 000 ludzi, z czego 14 000 ludzi w leśnictwie.

Tabela1. Zatrudnienie w sektorze leśnym

źródło: ABS, Manufacturing Industry Australia

Największe zatrudnienie jest w przemyśle produkcji oklein oraz w przemyśle celulozowo papierniczym
W lasach Australii pozyskuje się 26.7 miliona metrów sześciennych drewna rocznie. 68 procent drewna pozyskiwane jest na specjalnych plantacjach zaś 32 procent pochodzi z naturalnych rodzimych lasów.
Więcej niż 1000 zakładów przetwarza to drewno, aby wyprodukować:

• • 4.8 miliona metrów sześciennych tarcicy
• • 1.9 miliona metrów sześciennych paneli
• • 3.2 miliona ton z papieru i kartonu.

Wartość produkcji.
Produkcja przemysłu drzewnego w Australii jest zdominowana przez wysokowartościowe produkty takie jak:

• • papier i wyroby celulozowe (44.0 procent)
• • drewniane panele i laminaty (34.7 procent)
• • tarcica i fryzy (17.6 procent)
• • zrębki i wióry drzewne (3.7 procent)

Rodzime lasy Australii pokrywają 162.7 miliona hektarów, co daje 21 procent obszaru Australii.
Tylko około 11.4 miliona hektarów, czyli 7 procent całkowitego obszaru zalesionego – jest dostępny do pozyskania drewna.
Plantacje sztuczne pokrywają 1.7 miliona hektarów, z czego 58 procent są to miękkie gatunki drewna a 42 procent stanowią twarde gatunki drewna.
Większość plantacji jest w rękach prywatnych około 85 procent funduszy na zakładanie nowych plantacji pochodzi od prywatnych inwestorów.
Australia jest jednym z największych eksporterów wióra drzewnego. Japonia jest głównym odbiorcom wiórów i zrębków drzewnych. Australia eksportowała 4.7 megatony wiórów drzewnych w 2011-12. Większość wiórów drzewnych twardego drewna eksportowanych z Australii są pozyskane z Tasmanii.

źródło: ABS, Manufacturing Industry Australia

Australia w sektorze leśno-drzewnym odgrywa coraz to większą rolę na arenie międzynarodowej. Jej unikalne rodzime zasoby surowca drzewnego na pniu, oraz rozwijające się sukcesywnie powierzchnię plantacji leśnych stawiają Australię na pozycji potentata leśno-drzewnego.

źródło: ABARE Current Issue: Rising domestic plantation wood supplies
Alnus
 Paweł Kierasiński.