Czy wiesz, że zaprojektowanie produktu lub usługi dla osób z wyjątkowymi potrzebami, z niepełnosprawnością, których funkcjonowanie jest w pewnym stopniu ograniczone – przynosi korzyść wszystkim członkom społeczeństwa? To właśnie cel i podstawa projektowania uniwersalnego. Zanim jednak wdrożysz na rynek produkt lub usługę zgodną z zasadami projektowania uniwersalnego, warto wykonać prototyp i zderzyć się z feedbackiem grupy docelowej podczas jego testowania.
– W Lab150 wiemy, jak ważne jest nie tylko wykonanie prototypu, ale przede wszystkim jego przetestowanie. Często firmy zainteresowane naszymi usługami decydują się właśnie na przejście całego procesu – od projektowania, przez prototypowanie, testowanie, po wdrożenie produktu. Wszystko dlatego, że mamy zarówno możliwości dzięki przestrzeni Lab150, jak i umiejętności – czyli grono ekspertów i ekspertek – aby taki proces zrealizować w jednym miejscu, w budynku Lab150 w Poznaniu – tłumaczy Krzysztof Peliński, Head of R&D Lab150.
Bariery w projektowaniu
Zarówno na polskim, jak i europejskim rynku wyroby dedykowane osobom z niepełnosprawnościami to temat wciąż niszowy i stygmatyzowany. Dlaczego? – Ważna jest zmiana podejścia w projektowaniu przedmiotów, które są wykorzystywane przez osoby z niepełnosprawnościami. Często bowiem projektanci mają błędne wyobrażenie na temat problemu lub potrzeby osoby, której funkcjonowanie jest w pewnym stopniu ograniczone – a co za tym idzie – niepoprawnie podchodzą do rozwiązania tegoż problemu, a rozwiązaniem tym ma być właśnie docelowy produkt – mówi Krzysztof Peliński. – To powoduje, że szerokie grono wyrobów dostępnych na rynku często przyjmuje formę odstraszającą, „szpitalną” – dodaje.
Jak pokazują badania i raporty, estetyka jest bardzo ważnym aspektem zarówno dla osób z niepełnosprawnością, jak i osób bez ograniczeń w funkcjonowaniu. W praktyce okazuje się jednak, że design produktów dedykowanych dla osób z niepełnosprawnościami jest zaburzony przez wyobrażenie zespołów projektowych. Dominuje użyteczność produktów, nie estetyka. W efekcie powstają projekty i produkty, które odpychają na poziomie wizualnym. Jednak brak alternatywnych zamienników sprawia, że nadal pozostają jedynym wyborem zakupowym danej grupy.
Krzysztof Peliski w prototypowni.
Otwórz się na potrzeby
Jak zatem stworzyć produkt, który będzie odpowiedni dla osób z wyjątkowymi potrzebami, jednocześnie będzie i estetyczny, i funkcjonalny? – W pierwszej kolejności należy zbadać otoczenie rynkowe i trendy, które wyznaczą kierunek rozwoju danego produktu lub usługi. Jest to ważne, ponieważ rozwój technologii jest nieustanny. To pozwala na tworzenie produktów z materiałów o różnorodnych parametrach, na przykład specjalnych właściwościach haptycznych czy z uwzględnieniem różnego rodzaju mechanizmów manualnych lub elektrycznych, które docelowo ułatwią funkcjonowanie odbiorcy docelowego. Jeśli zespoły projektowe nie pomijałyby tego etapu, wiedziałyby na przykład, jak ważna dla grupy odbiorców ich produktów jest estetyka – tłumaczy Krzysztof Peliński.
Nie tylko rozwój technologii, ale także różnorodne zachowania zakupowe klientów, potrzeby właśnie związane z estetyką produktów – to wszystko jest zmienne i ma wiele zależności. Przeprowadzenie zatem badania rynku, poznanie trendów czy wykonanie analizy wzorniczej to niezbędny etap jeszcze przed przystąpieniem do procesu projektowania.
W dalszej kolejności ważne jest stworzenie odpowiedniego zespołu projektowego. Zespołu, bo projekt powinien zależeć nie – od jednego projektanta, ale od grupy ekspertów i ekspertek różnych dziedzin. Pozwolą oni uwzględnić w projekcie spojrzenie z odmiennych perspektyw. Projektując dla osób z niepełnosprawnościami, warto zaprosić do procesu projektowego na przykład specjalistów i specjalistki z zakresu ergonomii oraz fizjoterapii, ale również samych odbiorców, czyli osoby z niepełnosprawnościami.
Prototypowanie i testowanie
Grupę docelową, w tym przypadku osoby z niepełnosprawnościami, warto włączać nie tylko na etapie projektowania, ale również w czasie testowania. Zanim jednak do testowania dojdzie, należy przygotować prototyp danego produktu.
– W Lab150 na parterze mieści się prototypownia, w której wykonujemy krótkoseryjne prototypy różnego rodzaju produktów. Mamy również na swoim koncie wykonanie prototypów akcesoriów łazienkowych i poręczy czy uchwytów dla osób z niepełnosprawnościami – wspomina Krzysztof Peliński.
W przestrzeniach Lab150 następnie przeprowadza się testowanie prototypów. Do testów zaproszono właśnie osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich, osoby starsze, ich opiekunów, jak i osoby w pełni zdrowe. Wszystko po to, by zrewidować funkcjonalność i bezpieczeństwo.
– W tym celu zbudowana została makieta pomieszczenia łazienkowego, wyposażona w umywalkę, prysznic z brodzikiem oraz misę WC. W tak przygotowaną makietę, która stanęła w przestrzeniach Lab150 – w tzw. Living Lab, czyli przestrzeni przeznaczonej właśnie do wykonywania tego rodzaju testów – wpasowano zaprojektowane akcesoria – tłumaczy Krzysztof Peliński.
W trakcie testów respondentów zaprasza się do interakcji z przedmiotami zgodnie z planem badawczym i pod nadzorem badacza. Mogą również wyrazić swoją opinie o testowanych przedmiotach. Weryfikuje się ich reakcje, np. na pierwszą styczność z badanymi przedmiotami. Co jest efektem takich testów? Raport, zawierający rekomendacje zmian i wykluczeń, który jest doskonałą podstawą i gwarantem sukcesu strategii go-to-market.
Angażowanie grupy docelowej w cały proces projektowy, zwłaszcza grupy osób z wyjątkowymi potrzebami, jest niezwykle istotne. Praktyka projektowania inkluzywnego jest niezwykle ważna i pozwala dostrzegać oraz burzyć bariery w dostępie do produktów czy usług. Istotą tak prowadzonego procesu jest, aby wypracowany efekt był intuicyjny i przyjazny, a jednocześnie dedykowany do jak najszerszego grona odbiorców.
Przestrzeń badawcza
