Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa wyraziło opinię dotyczącą konsekwencji wynikających ze zmian w Ustawie o lasach. Opinię, w imieniu SITLiD podpisał Prof. dr hab. Piotr Paschalis-Jakubowicz, przewodniczący Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa.
Poniższe stanowisko nie odnosi się do ocen politycznych i prawnych, w całym toku postępowania proceduralnego, które towarzyszyło wprowadzaniu nowych zapisów w Ustawie o lasach. Konieczne jest natomiast podkreślenie, że taki system postępowania, ze względu na zastosowany tryb i formę – budzi zdecydowany sprzeciw i krytykę środowiska SITLiD i nie powinien być stosowany w przyszłości.
Stowarzyszenie nasze ma szczególny mandat do zajmowania stanowiska w sprawach dotyczących sektora leśnego i drzewnego. Wynika on zarówno z potencjału intelektualnego ponad 8.5 tysiąca członków Stowarzyszenia, zajmujących stanowiska funkcyjne na wszystkich szczeblach zarządzania tymi sektorami, jak też z udokumentowanych osiągnięć w przedstawianiu przemyślanych, zaakceptowanych i wynegocjowanych propozycji rozwiązań, adresowanych do Rządu, Sejmu i Senatu Rzeczpospolitej Polskiej, jak też – Komisji Europejskiej.
Ocena ogólna stanu wyjściowego
Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, w imieniu Skarbu Państwa zarządza 78% powierzchni leśnej Polski i pozyskuje z tej powierzchni oraz sprzedaje przedsiębiorcom 95% całości drewna zużywanego w naszym kraju dla celów przemysłowych. W 90 letniej historii gospodarczej działalności Lasów Państwowych, wzajemne relacje między Skarbem Państwa a Lasami Państwowymi opierają się na zapisach gwarantujących utrzymanie trwałości i ciągłości użytkowania zasobów leśnych, zapewnieniu odpowiedniego rozwoju (w tym systematycznego powiększania zasobów leśnych), właściwej ochronie ekosystemów leśnych, utrzymania ich biologicznej różnorodności i wypełnieniu wszystkich funkcji, które postawiono przed Lasami, zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami społeczeństwa.
Powszechnie akceptowany model prowadzenia nowoczesnego leśnictwa, zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju cywilizacyjnego świata, w przypadku Lasów Państwowych, jest wzmocniony specjalnymi zapisami w sformułowanej misji i celach działań Lasów Państwowych.
Treść tych zapisów jest bardzo ważna, szczególnie istotna w przypadku ogromnych niepewności i intensywnych zmian środowiskowych, w stosunku, do których, realny wpływ profesjonalnych decyzji gospodarczych jest bardzo ograniczony. Dotyczą one, przede wszystkim, konieczności tworzenia rezerw finansowych i technicznych, umożliwiających przeciwdziałanie lub usuwanie skutków klęsk środowiskowych (powodzie, huragany, zanieczyszczenia, osuwiska, gradacje grzybowe, owadzie itp.).
Oznacza to, że generowanie zysków finansowych przez Lasy Państwowe, jest zależne nie tylko od prawidłowości działań gospodarczych, ale także podlega istotnym zmianom, spowodowanym czynnikami zewnętrznymi.
Lasy Państwowe mają jednocześnie do czynienia z obiektywną trudnością przedstawienia rzeczywistych wielkości rachunku zysków i strat generowanych w trakcie prowadzenia gospodarki leśnej, gdyż nie jest do końca możliwe. Bezpośredni wymiar wartości ekonomicznej lasów jest bowiem oparty na wskaźnikach nie w pełni wymiernych i policzalnych.
W rzeczywistości – suma wartości wszystkich dóbr niepoliczalnych, które otrzymuje społeczeństwo naszego kraju, a wynikająca z prowadzenia odpowiedniej gospodarki leśnej jest wielokrotnie większa od tej części – która jest policzalna.
Prowadzenie gospodarki leśnej obarczone jest stosunkowo wysokim ryzykiem utraty stabilności finansowej, wynikającym zarówno z nieprzewidywalności wystąpienia katastrof i zmian środowiskowych, jak i uwarunkowań gospodarczych. Wszystkie działania, które prowadzą do arbitralnego, nieprzemyślanego i nie weryfikowalnego sposobu regulowania tych wielkości – są poważnym błędem.
Analiza konsekwencji
Zatem próby wprowadzenia określonych rozwiązań ekonomicznych, służących rozwojowi gospodarki leśnej, w postaci odpowiednio modyfikowanych systemów stosowanych w innych krajach członkowskich Unii jest zasadne. Cechą wyróżniającą te rozwiązania, są określone metody obliczania obciążeń finansowych wpłaconych przez Lasy Państwowe do budżetu danego państwa oraz ich systemowy charakter.
Zwracamy uwagę, że Lasy Państwowe w Polsce, w znacznej kwocie, odprowadzały i odprowadzają do budżetu państwa – pośrednio, lub bezpośrednio określone zobowiązania podatkowe.
Należy sobie zdawać sprawę, że planowanie strategii działań przez Lasy Państwowe, zapisane w naturalny sposób przez długowieczność drzew i drzewostanów i realizacja przyjętej strategii rozbudowy infrastruktury, na przykład zagospodarowania przeciwpożarowego, sieci komunikacyjnej, lub produkcji szkółkarskiej, realizowane są w cyklach wieloletnich i wymagają wieloletniego gromadzenia środków finansowych.
Nagła zmiana w tym zakresie – co spowodowały zapisy w Ustawie o lasach, wymagają dokonania nie tylko zmian w realizacji celów strategicznych, ale także rezygnację z osiągnięcia założonych wcześniej celów.
Koniecznym podkreślenia jest także zachowanie integralności prowadzenia gospodarki leśnej, warunkującej rozwój przemysłów drzewnych w Polsce, które są jednym z najdynamiczniej rozwijających się działów gospodarki, mających około 8% udziału w PKB i zatrudniających kilkaset tysięcy osób.
Jest to dla naszego środowiska leśno drzewnego, mówimy tu o SITLiD, sprawa pierwszorzędnej wagi. Do tej pory, w całej 90 letniej historii Lasów Państwowych mieliśmy do czynienia z okresami mniejszych, lub większych napięć. Wynikały one z określonego, wspólnego, często konfliktowego obszaru działań, jakim jest rynek drzewny i obrót surowcem drzewnym.
W całej 90 letniej historii Lasów Państwowych, we wszystkich systemach politycznych i gospodarczych, ta więź środowiskowa nigdy nie została przerwana i pozwalała przezwyciężyć nagromadzone trudności.
Obecnie mamy do czynienia z nieznanym nigdy wcześniej zagrożeniem trwałości tych więzi, zarówno przez podziały wewnątrz grupy leśnej, jak i pomiędzy grupą leśną a drzewną.
Zdajemy sobie sprawę z tego. Uważamy za nasz obowiązek udział w pracach, których celem jest przedstawienie konstruktywnych dróg ich rozwiązania.
Podsumowanie
Wprowadzone zapisy nowelizujące Ustawę o lasach, są rozwiązaniami doraźnymi. Nie uwzględniają złożoności prowadzenia gospodarki leśnej, nie spełniają oczekiwań i wymagań społeczeństwa naszej ojczyzny. Zapisy te nie analizują konsekwencji, jakie za sobą pociągają w krótkoterminowej i długoterminowej cezurze czasowej. Pomijają wiele uwarunkowań zewnętrznych, które w przypadku sektora leśnego i drzewnego mają większy wpływ na ostateczny wynik finansowy Lasów Państwowych, niż ma to miejsce w innych sektorach gospodarczych.
Stowarzyszenie Inżynierów Techników Leśnictwa i Drzewnictwa stwierdza konieczność rozpoczęcia i zakończenia prac nad Nową Ustawą o lasach, która wzorem wielu ustaw krajów unijnych i poza unijnych, w sposób systemowy, z korzyścią dla Państwa polskiego i obywateli, rozstrzygnie te kwestie, które w obecnym dokumencie są ułomne, nie systemowe i pozbawione innowacyjnego impulsu do dalszego rozwoju sektora leśnego i drzewnego w naszym kraju.
SITLiD zgłasza pełne zaangażowanie w pracach takiego zespołu, który byłby powołany przez Władze odpowiedzialne za ten obszar naszego kraju.
Prof. dr hab. Piotr Paschalis-Jakubowicz,
przewodniczący Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa.
