Maggie’s Centre – Pierwszy na świecie budynek z drewna klejonego warstwowo

W brytyjskim mieście Oldham uroczyście otwarto Maggie’s Centre – ośrodek dla osób dotkniętych chorobą nowotworową. Jest to pierwszy na świecie budynek wzniesiony z klejonego warstwowo drewna liściastego (CLT – cross-laminated timber). Niezwykły projekt autorstwa pracowni dRMM Architects, wspierany przez AHEC (Stowarzyszenie Handlowe Amerykańskiego Przemysłu Drewna Liściastego) ma przełomowe znaczenie dla współczesnej architektury i budownictwa.

Uzdrawiająca moc drewna

Maggie’s to organizacja dobroczynna zapewniająca wsparcie osobom dotkniętym chorobą nowotworową. Ośrodki Maggie’s budowane są na terenach należących do specjalistycznych szpitali onkologicznych – placówek brytyjskiego publicznego systemu opieki zdrowotnej. Emanują ciepłem i przyjazną atmosferą. Wysoko wykwalifikowany personel ośrodków oferuje program wsparcia, który poprawia samopoczucie pacjentów.

Projektując budynek Maggie’s Centre w Oldham i dobierając materiały, architekci dRMM wybrali tulipanowiec amerykański ze względu na korzystny wpływ drewna na otoczenie oraz na typowe dla tego gatunku wytrzymałość i ciepłą barwę. Powszechnie wiadomo, że obcowanie z drewnem obniża ciśnienie i spowalnia tętno, a jednocześnie znacznie skraca proces powrotu do zdrowia. Według danych opublikowanych w raporcie Planet Ark z 2015 roku zatytułowanym Wood – Housing, Health, Humanity, drewno ma więcej cech o dobroczynnym wpływie na stan zdrowia i ogólne samopoczucie człowieka niż jakikolwiek inny materiał budowlany.

„W koncepcję Maggie’s Centre wpisano holistyczny komunikat, uzupełniający podstawowe założenia projektu – podniesienie na duchu osób żyjących z chorobą nowotworową i dodanie im nadziei. Do zawieszonego nad poziomem gruntu budynku z drewna i szkła, poprzez otwartą wewnąrz przestrzeń, wprowadzono naturalnie rosnące drzewa. Każdy detal w ośrodku zaprojektowano tak, by całość sprzyjała użytkowaniu i dobremu samopoczuciu” – powiedział Alex de Rijke.

Niezwykły tulipanowiec

Profesor Alex de Rijke, współzałożyciel pracowni architektonicznej dRMM, od ponad 30 lat prowadzi eksperymenty z modyfikowanym drewnem. Projekty budowlane i meblarskie pracowni przyczyniły się do upowszechnienia właściwości strukturalnych, ekologicznych i estetycznych modyfikowanego drewna – sklejki i drewna iglastego. Kolejnym etapem było współtworzenie nowatorskiego rozwiązania – klejonego warstwowo drewna liściastego.

„Zakres zastosowań gatunków amerykańskiego drewna liściastego, uprawianych zgodnie z zasadami gospodarki zrównoważonej, a w szczególności tulipanowca amerykańskiego o błyskawicznym przyroście, jest niemalże nieskończony. Jego zalety zostały uwidocznione w projekcie ośrodka, zarówno pod względem strukturalnym, wizualnym, jak i koncepcyjnym. Od pierwszych chwil pracy przy projekcie w Oldham wiedzieliśmy, że tulipanowiec amerykański to właściwy materiał dla Maggie’s Centre” – dodał Alex de Rijke.

Główny stół kuchenny, przy którym zasiadają goście ośrodka, jest dziełem studia projektowego Barnby & Day, zamówionym przez Alexa de Rijke i AHEC na potrzeby projektu „The Wish List”, zaprezentowanego podczas London Design Festival w 2014 roku. Sam mebel powstał w wytwórni Benchmark Furniture z klejonego warstwowo tulipanowca amerykańskiego pochodzącego z recyklingu. Blat jest pozostałością-wspomnieniem projektu „The Wish List”. Na podstawę składają się odpady drewna CLT z framug okiennych i futryn drzwi Maggie’s Centre.

Przyszłość architektury i budownictwa

Dla AHEC Maggie’s Centre w Oldham jest jednym z najważniejszych przedsięwzięć w ciągu dziesięciolecia prac badawczo-rozwojowych w obszarze nowatorskich rozwiązań dotyczących drewna konstrukcyjnego, między innymi ze względu na potencjał upowszechnienia drewna CLT w branży budowlanej. Projekt stworzony przez dRMM z wykorzystaniem drewna liściastego ma szansę przyczynić się do zmian w postrzeganiu konstrukcji drewnianych przez architektów i inżynierów.

„Maggie’s Centre dowodzi, że gatunki drewna liściastego odegrają istotną rolę w rewolucji na rynku konstrukcji drewnianych” – powiedział David Venables, Dyrektor AHEC na Europę. „Wszystkie nasze dotychczasowe projekty, jak »Timber Wave«, »Out of the Woods«, »Endless Stair« oraz »The Wish List« były bardzo ważne. Natomiast budowa tego ośrodka pokazuje, że wznoszenie obiektów z klejonego warstwowo tulipanowca amerykańskiego jest możliwe. Udało nam się tego dokonać w rekordowym tempie i stosunkowo niewielkim kosztem. Nie bez znaczenia jest fakt, że pracownia dRMM wierzy w potencjał tulipanowca amerykańskiego, jako rewolucyjnego nowego materiału budowlanego” – dodał David Venables.

Tę pionierską budowlę wzniesiono z wykorzystaniem ponad 20 paneli o długości od 0,5 do 12 m, klejonych z pięciu warstw tulipanowca amerykańskiego. Klejony warstwowo tulipanowiec amerykański wprowadzono na rynek architektoniczno-budowlany w 2013 roku jako nowatorskie rozwiązanie pracowni architektonicznej dRMM, AHEC i firmy Arup. Materiał ten wybrano ze względu na jego niespotykane właściwości – wytrzymałość, lekkość, trwałość i stabilność. Wykorzystanie go pozwala także na zwiększenie tempa produkcji. Tulipanowiec amerykański jest o 70% bardziej wytrzymały na gięcie niż jakikolwiek standardowy klejony warstwowo gatunek drewna iglastego. Klejone warstwowo panele konstrukcyjne wykonała firma Züblin Timber, eksperci ds. drewna CLT.

Pierwszym pokazanym publicznie projektem, w którym wykorzystano tulipanowiec amerykański, była eksperymentalna konstrukcja „The Endless Stair”, stworzona na potrzeby London Design Festival w 2013 roku. Według obliczeń projektowych firmy Arup, instalacja mogłaby w dowolnym momencie utrzymać masę 100 osób. Klejony warstwowo tulipanowiec amerykański jest gatunkiem o jednym z najkorzystniejszych wskaźników zrównoważenia ekologicznego ze względu na błyskawiczne tempo odnawiania się zasobu tego surowca w naturalny sposób.

Podczas budowy Maggie’s Centre w Oldham wykorzystano 27,6 m³ tulipanowca amerykańskiego oraz 1,1 m³ jesionu amerykańskiego. W przybliżeniu jest to odpowiednio 55,22 m³ i 2,1 m³ tarcicy surowej pochodzącej z 115,7 m³ kłód. Taka ilość drewna odnawia się w amerykańskich lasach liściastych w ciągu zaledwie 120 sekund (odpowiednio 108 i 12 sekund w wypadku tulipanowca i jesionu amerykańskiego).

Klejony Warstwowo Tulipanowiec i Zasady Gospodarki Zrównoważonej

Tulipanowiec amerykański jest czwartym pod względem częstotliwości występowania gatunkiem drzew liściastych w Stanach Zjednoczonych. Stanowi 7% drzewostanu i rośnie we wszystkich 33 stanach. Roczny przyrost drzewostanu tulipanowca przekracza roczny wolumen jego wycinki. Częściowo wynika to z faktu, że tulipanowiec jest gatunkiem szybko rosnącym. Regeneruje się nie tylko poprzez wysiew samoistny, lecz także odrost z pni po wycince. Tulipanowiec amerykański cechuje bardzo wysoki wskaźnik wytrzymałości do masy, co jest szczególnie istotne dla zastosowań strukturalnych. Klejony warstwowo tulipanowiec amerykański jest trzykrotnie bardziej odporny na gięcie i ściskanie niż jego odpowiedniki wśród gatunków drewna iglastego. Podobnie jak wszystkie gatunki drewna, tulipanowiec magazynuje dwutlenek węgla. Z obliczeń wynika, że z chwilą dotarcia do zakładu produkcji drewna CLT w Niemczech – po ścięciu, przetarciu, suszeniu i transporcie – tulipanowiec amerykański nadal zawiera więcej dwutlenku węgla niż wytworzono w trakcie jego przetwarzania i przewozu.

Maggie Keswick Jencks

Ośrodki Maggie’s wdrażają koncepcję opieki onkologicznej opracowaną przez Maggie Keswick Jencks. Maggie żyła z zaawansowaną chorobą nowotworową przez dwa lata; nabyte w tym okresie wiedza i doświadczenie pozwoliły jej stworzyć projekt opieki nowego formatu, przeznaczonej dla wszystkich dotkniętych tą chorobą. Ośrodki Maggie’s działają zgodnie z wyrażanym przez nią przekonaniem, że „nie powinno się tracić radości życia z powodu lęku przed śmiercią”. Pierwszy Ośrodek Maggie’s otwarto w Edynburgu w 1996 roku. Maggie’s Centre w Oldham jest dwudziestą pierwszą placówką, uruchomioną w dwudziestym pierwszym roku działalności organizacji. Ośrodek dołączył do sieci ośrodków działających na terenie Wielkiej Brytanii i poza jej granicami. Maggie’s prowadzi również internetowe centrum wsparcia. Jako, że doskonałość architektoniczna ma kluczowe znaczenie dla opieki świadczonej przez ośrodki, Maggie’s współpracuje od lat z największymi współczesnymi architektami, takimi, jak Zaha Hadid, Richard Rogers i Norman Foster. Dzięki ich wiedzy i doświadczeniu powstały projekty przesycone spokojem i optymizmem, istotnymi dla pacjentów i pracowników ośrodków.

dRMM

dRMM to studio architektoniczne i projektowe założone w 1995 roku przez Alexa de Rijke, Philipa Marsha i Sadie Morgan. W swoim portfolio firma ma wiele projektów, które zyskały aprobatę krytyków i uznanie ekspertów, m.in. „No. One Centaur Street” – zdobywca m.in. nagrody „RIBA London Building of the Year”. Pracownia jest znana z tak prestiżowych projektów, jak aula szkolna w Kingsdale, zabudowa molo w Hastings, „Endless Stair”, „Sliding House” i Dom Faradaya przy elektrowni w Battersea. Od roku 2000 pracownia dRMM jest pionierem w zastosowaniu drewna modyfikowanego jako najwłaściwszego materiału dla współczesnej architektury.

AHEC

Stowarzyszenie Handlowe Amerykańskiego Przemysłu Drewna Liściastego (AHEC) jest wiodącą międzynarodową organizacją, która reprezentuje amerykański przemysł drewna liściastego, w tym głównych eksporterów oraz wszystkie kluczowe stowarzyszenia zrzeszające producentów tego surowca. AHEC prowadzi szereg działań promujących amerykańskie drewno liściaste na ponad 50 rynkach na świecie. W tym celu dostarcza architektom, projektantom oraz użytkownikom informacji na temat dostępnych gatunków amerykańskiego drewna liściastego, źródeł jego pochodzenia oraz oferowanych produktów.

AHEC uruchomiło nową stronę internetową posiadającą nowatorskie narzędzie interaktywne, które zapewnia architektom i projektantom, zajmującym się opracowaniem specyfikacji, pełną samodzielność w zakresie doboru gatunków amerykańskiego drewna liściastego. Nowa interaktywna mapa zasobów leśnych ukazuje rozmieszczenie, tempo wzrostu i wskaźnik wycinki wszystkich gatunków tego naturalnego surowca. Na stronie znajduje się również najnowszy, prosty w użytkowaniu ilustrowany przewodnik po gatunkach drewna, zawierający informacje na temat wyglądu, zasad obróbki, podstawowego zastosowania, trwałości i dostępności ponad 20 gatunków amerykańskiego drewna liściastego. Odwiedzający stronę mogą także dokonać szczegółowej analizy porównawczej, wybierając dwa gatunki drewna.

Źródło: QUESTIA

Fot.: Alex de Rijke, Jasmin Sohi & Jon Cardwell