Jednym z ważnych etapów opracowania wdrożeń projektów indywidualnych, niezamkniętych lub o trudnej do określenia wielkości serii, jest wybór odpowiednich materiałów i narzędzi malarskich. Decydują one o powtarzalności krytycznych cech powłoki (kolor, faktura). Zmiana narzędzi lub materiału w obrębie projektu bywa bardzo kosztowna i często wręcz nie do przyjęcia.
Powszechne stosowanie pomp do nakładania materiałów malarskich jest ekonomiczne, ale wyłącznie przy aplikacji dużych ilości farby. Właściwie ustawiona i obsługiwana pompa czy zbiornik zapewniają dużą powtarzalność jakości powłoki. Jednakże uruchamianie pompy lub zbiornika ciśnieniowego do pomalowania kilku detali niemal przeczy ich dedykowanemu przeznaczeniu. Jeśli jednorazowo aplikowana ilość jest tylko kilku- lub kilkunastokrotnie większa od pojemności rozruchowej np. pompy, narażamy się na znaczne straty materiału, rozpuszczalnika oraz dość trudny proces jej mycia. Czym i w jakim zakresie możemy pompę zastąpić?
Podstawowym i najprostszym narzędziem malarskim jest pistolet z kubkiem grawitacyjnym (fot. 1). Mechanicznie cechuje go bardzo prosta i zwarta budowa, co przekłada się na prostotę obsługi, mycia i konserwacji. Zakres dostępnych rozmiarów dysz pozwala w znacznym stopniu dostosować narzędzie do żądanej wydajności i cech materiału. Kontrola natrysku jest bardzo precyzyjna i powtarzalna. Do prawidłowego i bezpiecznego posługiwania się pistoletem grawitacyjnym wystarczy przestrzeganie elementarnych zasad instrukcji obsługi. Znikoma pojemność komory farby sprawia, że nawet niewielka ilość materiału jest aplikowana prawidłowo. Koszt zakupu pistoletu jest zdecydowanie niższy niż zbiornika ciśnieniowego lub pompy. Pośród wszystkich tych zalet są jednak również ograniczenia.
Pierwszym jest pojemność kubka. Typowy kubek grawitacyjny ma pojemność 0,6 l. Napełnienie go wiąże się z przerwaniem malowania na czas jego uzupełnienia, co np. wyklucza pistolet grawitacyjny przy malowaniu taśmowym. Przy jednorazowej aplikacji kilku do kilkunastu litrów farby możemy sobie pomóc, stosując np. system kubków RPS o pojemności 0,9 l. System ten umożliwia wcześniejsze przygotowanie kilku kubków z farbą oraz ich błyskawiczną wymianę (fot. 2). Zwiększenie wydajności malowania jest łatwe do osiągnięcia poprzez uruchamianie kolejnych, równoległych stanowisk malarskich. Ich koszt wiąże się przede wszystkim z zakupem pistoletu. Rozwiązanie takie zwiększa elastyczność procesu i zmniejsza wrażliwość na awarię sprzętu.
Drugim istotnym ograniczeniem dla pistoletu grawitacyjnego jest lepkość nakładanego materiału. Teoretycznie pistolet grawitacyjny radzi sobie z lepkością do 50 s (kubek DIN-ISO 4mm), ale w praktyce dobra kontrola nakładania materiału nawet przy dyszach rzędu 2,0-2,5 kończy się na lepkości rzędu 40-45 s. Nie każdy materiał malarski nadaje się do rozcieńczania. Rozwiązaniem może okazać się kubek ciśnieniowy (fot. 3). Farba w zbiorniku znajduje się pod odpowiednio zredukowanym ciśnieniem zasilającym pistolet. Reduktor zapewnia w takich rozwiązaniach do 1,5-1,7 bara nadciśnienia. Teoretycznie jest to ciśnienie mniejsze niż maksymalne w zbiornikach ciśnieniowych (3-4 bary), ale należy wziąć pod uwagę brak oporów przepływu materiału przez wąż niezbędny do pracy ze zbiornikiem stacjonarnym. Kubek ciśnieniowy radzi sobie z lepkością materiału do 150 s, co umożliwia jego stosowanie do aplikacji niemal wszystkich gęstszych materiałów malarskich. Rozwiązanie to w prosty i ekonomiczny sposób łączy zalety zwykłego pistoletu grawitacyjnego z możliwościami sprzętu dostarczającego materiał z nadciśnieniem.
Trzecim, wynikającym wprost z założeń konstrukcji ograniczeniem pistoletu grawitacyjnego jest… kubek grawitacyjny. Pistoletem grawitacyjnym można malować wyłącznie w takim jego położeniu, w którym farba dochodzi do dna zbiornika. Ograniczenie to może być istotne przy malowaniu złożonych przestrzennie detali i wówczas najlepiej byłoby zastosować pistolet z dolnym zasilaniem ciśnieniowym (fot. 4). Do zasilania takiego pistoletu można zastosować mały, przenośny zbiornik ciśnieniowy o pojemności 2 l i maks. ciśnieniu pracy 2,5 bara. Węże mają długość 1,5 m. Zestaw taki wciąż zachowuje mobilność i ekonomikę pistoletu grawitacyjnego oraz dodatkowo możliwości aplikacji materiału zarezerwowane dla dużych zbiorników czy pomp membranowych (fot. 5). Niewielka w porównaniu do instalacji stacjonarnej długość węży zapewnia relatywnie małe straty ciśnienia, a jednocześnie nie ogranicza zdolności manewrowania pistoletem oraz minimalizuje straty materiału. Pojemność zbiornika jest odczuwalnie większa niż w pistolecie grawitacyjnym czy kubku nadciśnieniowym, ale wciąż porównywalna i dostosowana do aplikacji niewielkich ilości materiału (fot. 6). Ze zbiornikiem może współpracować dokładnie ten sam pistolet, który jest stosowany przy pompie lub dużym zbiorniku (maks. 6 barów).
Proponowane rozwiązania mogą w znaczny sposób poprawić ekonomikę i elastyczność produkcji rzemieślniczej nastawionej dotychczas na duże, jednorodne projekty, a jednocześnie sprawić, by te mniejsze mogły stanowić chlubę i wizytówkę zakładu.
(wn)
.